1 Zamani Degerlendirmek

Kimi sohbetlerde karsidakine sorulur: Bos zamanlarinizda ne yaparsiniz?

Insanoglunun soru olayini icadindan sonra buldugu en lüzumsuz soru olarak bu soruyu görmüsümdür.

Ne demektir bos zamaninizda ne yaparsiniz?

Bir sey yapilan zaman hic bos olur mu? Degerlendirilen bir an´a bos zaman diyebilir miyiz?

Bir takim insanlar, yaptiklari isleri belki lüzumlu ve lüzumsuz, faydali faydasiz, is sayilabilecek veya angarya denilebilecek kategorilere ayirmistir. Sonra bunlardan kendince lüzumlu saydigini yaptigi zaman bir isle mesgul oldugunu sanmaktadir.

Böyle bir ayrimin sebebi bence dünya görüsüne, insanin hayata bakisina dayanmaktadir.

Bati kültüründe insanlar sekiz saat calisir, sekiz saat uyur. sekiz saat eglenir, sahsi islerini takip eder veya eviyle ugrasir. Modern zamanlarda kisilerin evleri pek önemli olmadigi icin son sekiz saatte, eglenirler ve televizyon seyrederler demek daha dogru olur saniyorum. Kimileri de spor yapar demeli(mi)yim.

Zamani böylece bölen bir zihniyet, bos zamandolu zaman anlayisina inanacaktir. Nitekim, zirtpirt televizyona cikan hemen herkes (batidadoguda) bos zamandan, bu bos zamani degerlendirmeden dem vurur. Verilen cevaplarin da bir kismi, evet hic olmazsa bir kismi bari ise yarasa. Bos zamanlarimda müzik dinlerim, televizyon seyrederim, resim yaparim v.s. Kimileri de bunu özel zevkleri arasinda saymaktan gurur duyar. (Seyirciler sanki onun özel meraklarina cok muhtaclarmis gibi.)

Bati hayat anlayisi zamani böylesine bölmekte. Insan fiillerini ise, ekonomik üretime, is saatine göre degerlendirmektedir. Üretime yönelik bütün saatler dolu zaman, ekonomik üretime hizmet etmeyen bütün faaliyetler bos zamani degerlendirme tanimina sokulmaktadir.

Böylesine bir anlayis, hayata bölmeli kafalardan bakanlarin anlayisidir. Bu anlayis, yasadigimiz hayati üretme ve tüketmeden ibaret sayan, insan amellerini insanligin dogal faaliyeti saymayan, insan fiillerini ibadet kavrami disinda düsünen bir zihniyetin ürünüdür.

Zamani degerlendirmek kulluk bilinciyle baglantilidir. Insanin yeryüzündeki konumuyla ilgilidir.

Hayata materyalist acidan, yani sadece maddeye sahip olma, onu üretme ve tüketme, bütün iliskileri cikar üzerine kurma anlayisindan bakan kimse, zamani bilmeyecektir. Zamanin degerini anlamayacaktir. Ona göre hayat yemeicmeeglenme olduguna göre, olabildigince kazanma ve bu kazancla alabildigince bolluk icinde yasama ve eglenme hayatin asil gayesi olacaktir.

Bu bakimdan o, fazileti, kazanmadaki helal ve haram ölcülerini, baska insanlari düsünmeyecektir. Bencil olacaktir, cikarci olacaktir, cimri olacaktir.

Hayati baskalariyla bölüsmeyecek, kendi menfaatinin üstünde bir kutsala inanmayacaktir.

Bu anlayisa göre is saati vardir, uyku saati vardir, eglenme saati vardir, tatil zamani vardir ve nihayet bos zaman kavrami vardir.

"Andolsun ikindi vaktine. Insan gercekten hüsrandadir. Ancak iman edenler, salih amel isleyenler, birbirlerine hakki ve sabri tavsiye edenler hüsranda degillerdir." diyen Rabbimiz insan icin en güzel hayat stratejisini cizmistir. Hak´tan gelene inanmayan, yaptigi fiillerin salih amel olmasina dikkat etmeyen kimseler hep zarardadirlar.

Geceyi bir örtü, gündüzü bir gecim zamani kilan Rabb, zamani insanin emrine verilmis bir emanet, bir firsat olarak sunuyor.

Yasadigi zamandan hesaba cekilecegine inanan bir insan zamani salih amel ile degerlendirmeye bakar. Salih amel her türlü faydali faaliyeti, ibadet ve takvayi kapsadigina göre; inanan insanin yaptigi her sey zamani degerlendirmek olarak ortaya cikar. Dolayisiyla ona göre bos zaman yoktur. Öyle bir insan, uykuyu da ibadet bilinciyle degerlendiriyorsa, zamani bölümlemenin bir anlami kalmiyor demektir.

Zerre kadar iyi isin de, zerre kadar kötü isin de karsiliginin verilecegine inanan, hep iyi islerin pesinde olur. O zaman onun yaptigi bütün isler zamani degerlendiren islerdir. Öyle bir insanin bos vakti olmaz.

Inanan insan bütün bir zamani kulluk bilinciyle degerlendirir. Faydasiz islerin yapildigi saatleri bos zaman sayar. O saatleri de salih amel isleyerek degerlendirmeye calisir.

Bes sey gelmeden önce bes seyin kiymetini bilin diyen Allah´in Rasulü, "mesguliyet gelmeden önce bos zamanin" önemine dikkat cekiyor.

Vaktini faydali islerle gecirenler zarar etmeyeceklerdir.